در دفع مواد زاید و مایعات اضافی کمک می کنند. چرا کلیه ها درد می گیرند؟
درد کلیه در اثر عفونت کلیه یا آسیب رسیدن به آن ایجاد می شود. اگر پشت یا پهلوی شما آسیب ببیند، مثل برخورد ضربه، ممکن است فکر کنید که کلیه هایتان درد می کنند. اما اغلب اوقات اینطور نیست و کلیه هایتان مشکلی ندارند.
درد کلیه
کلیه ها در قسمت پشت بدن و بالای کمر (درست پایین دنده ها) واقع شده اند. حال چگونه بفهمیم که درد این قسمت واقعاً مربوط به کلیه هاست یا خیر؟
راه قطعی برای این کار وجود ندارد، اما با شناخت برخی علائم و انجام برخی آزمایش ها می توان فهمید که این درد مربوط به کلیه هاست یا نه.
وجود درد شدید در قسمت بالایی کمر و درد یک طرفه خصوصاً اگر همراه با تب و مشکلات ادراری باشد، می تواند نشان دهنده درد واقعی کلیه ها باشد.
این درد می تواند در اثر عفونت کلیه ها (پیلونفریت) ایجاد گردد.
وجود سنگ در کلیه نیز باعث بروز درد کلیه می شود. حرکت سنگ در کلیه باعث ایجاد درد می گردد.
وقتی سنگ کلیه شروع به حرکت می کند و از قسمت میزنای (حالب) عبور می کند و به سمت مثانه می رود، دردهای شدید و متناوبی را ایجاد می نماید که پزشکان آن را قولنج کلیوی یا قولنج میزنای می گویند.
علل ایجاد درد کلیه
1- آترواسلکروز یا تصلب شرایین سرخرگ های کلیوی در اثر تشکیل لخته خونی یا ایسکمی (کم خونی موضعی در اثر انسداد رگ) : هر نوع قطع جریان خون در کلیه ها نیاز به درمان فوری دارد و باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
2- خونریزی کلیه (هموراژی)
3- کلیه نعل اسبی : یک بیماری مادرزادی است که در آن دو کلیه از قسمت پایین به هم چسبیده اند.
وجود درد شدید در قسمت بالایی کمر و درد یک طرفه خصوصاً اگر همراه با تب و مشکلات ادراری باشد، می تواند نشان دهنده درد واقعی کلیه ها باشد
4- هیدرونفروز : ورم کلیه ها در اثر برگشت و تجمع ادرار است.
5- سرطان کلیه (یا تومور کلیه) : تومور یا سرطان کلیه می تواند رشد کند و باعث کشیدگی کلیه شود یا اعصاب کلیه را تحت تأثیر قرار دهد و باعث بروز درد شود.
6- عفونت کلیه (پیلونفریت)
7- بیماری کلیه پلی کیستیک (تشکیل کیست در کلیه): بیماری کلیه پلی کیستیک یک بیماری ارثی است که باعث بزرگ شدن کلیه ها و بروز درد شدید می شود که معمولاً در قسمت جلوی شکم احساس می شود تا در قسمت کمر.
8- ترومبوز سیاهرگ های کلیه (تشکیل لخته خونی در سیاهرگ های کلیه)
9- عفونت مجاری ادراری
10- انسداد جریان ادراری: برخی مشکلات باعث انسداد تدریجی جریان ادرار می شود (انسداد ناگهانی جریان ادرار در سنگ کلیه دیده می شود). در این حالت کلیه ها کش می آیند و درد شدیدی بروز می کند.
11- گرفتگی عضلات مثانه و میزنای: وقتی مثانه کاملا پر از ادرار است، قبل و در طی ادرار کردن، باعث بروز درد و ناراحتی در قسمت پایین شکم یا ناحیه خروج ادرار می شود. این درد مستقیما به کلیه ها مربوط نیست، ولی مربوط به انقباض عضلات غیر ارادی میزنای و مثانه است. مدت این درد کوتاه است و بایستی فورا بعد از تخلیه مثانه، برطرف شود.
عللی که در اینجا ذکر شدند، باعث ایجاد درد کلیه می شوند. ولی برای تشخیص صحیح علت، باید به پزشک متخصص کلیه مراجعه کنید.
کی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده موارد زیر سریعاً به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید، مداوم و یک طرفه در قسمت کمر یا پهلو
- تب، درد بدن و خستگی
- ابتلا به عفونت مجاری ادراری به تازگی
- درد شدید کلیه همراه با ادرار خونی یا بدون آن نشانه های عفونت کلیه ها چیست؟
علائم دیگر شامل تغییر رنگ ادرار و کدر شدن آن، بدبوشدن ادرار، تکرر ادراری، سوزش ادرار و خون در ادرار می باشد. در بچه ها و نوزادان علاوه بر علائم فوق بی حالی و عدم شیرخوردن و عدم مکیدن پستان مادر می تواند علائم عفونت کلیه باشد. در سنین پائین و در بچه ها کاهش وزن و عدم رشد بچه ها می تواند نشانه عفونت کلیه باشد.
عصر خبر :بیماری های کلیه و ترس از نارسا و کم کار شدن کلیه ها نگرانی عمده بیمارانی است که در مطب و بیمارستان به اینجانب مراجعه می کنند. با کمی تأمل به این نگرانی در می یابیم که این دلواپسی کاملاً به جاست چرا که وقتی گرفتاری های بیمارانی که به علت بیماری های مختلف، کلیه ها یشان را از دست داده اند را در بیمارستان ها و مطب می بینیم به اهمیت بیشتر این نگرانی و لزوم اطلاع رسانی و پیشگیری از بیماری های کلیه و حفظ این قسمت از اعضای بدن که نقش کلیدی در بدن دارند را پی می بریم.
یکی از بیماری های کلیه که ممکن است باعث تخریب کلیه ها و از بین رفتن آنها شود عفونت کلیه یا پیلونفریت می باشد.
به علت احتمال بالای آسیب به کلیه ها درمان عفونت ادراری جزء اورژانس های ارولوژی می باشد. با توجه به اهمیت این موضوع به شرح تفضیلی عفونت کلیه می پردازیم.
عفونت کلیه چگونه ایجاد می شود؟
علت عفونت کلیه، تهاجم باکتری وارد شده به بدن چه از طریق خون و چه از طریق ادرار می باشد که باکتری با حمله به سلول های کلیه باعث التهاب کلیه ها و تخریب عملکرد آن می گردد.
راه های حمله باکتری به کلیه ها عبارتند از:
۱- از راه خون
۲- از راه انتشار به ارگان های آلوده از قبیل آبسه و عفونت های دور کلیه
۳- از راه ادراری که باکتری از سوراخ مجرای ادرار وارد مجرا و مثانه و سپس به کلیه ها می رسد که این راه شایعترین مسیر درگیری کلیه ها و عفونت است.
افرادی که بیشتر در خطر عفونت کلیه از طریق سوراخ مجرای ادراری هستند عبارتند از:
۱- خانم ها به علت کوتاه بودن مجرای ادراری و ساختار بدن و نزدیکی سوراخ ادراری به سوراخ واژن و مقعد که هر دو منشاء آلودگی می شود.
۲- بچه های دارای برگشت ادراری: که در این افراد به علت برگشت ادراری از مثانه به کلیه ها ادرار عفونی باکتری را به کلیه ها رسانده و باعث عفونت کلیه و آسیب به آن می گردد که امروزه شایعترین علت از کارافتادن کلیه و آسیب کلیه های اطفال، برگشت ادرار از مثانه به کلیه یا ریفلاکس و عفونت کلیه ثانویه به این این برگشت ادراری می باشد.
۳- افرادی که مبتلا به عفونت های مقاربتی از قبیل سوزاک، سیفلیس و ایدز و … می باشند که در این جا به علت آلوده شدن مجرا باکتری آرام آرام به طرف کلیه ها حرکت و با عفونت کلیه آن را درگیر و تخریب می کند.
علائم و نشانه های عفونت کلیه ها چیست؟
عفونت کلیه به دو نوع حاد و ناگهانی و مزمن تقسیم می شود.
علائم و نشانه های عفونت حاد کلیه ها عبارتند از:
۱- تب بالای ˚۳۹ ۲- لرز شدید ۳- درد پهلو سه علامت عفونت کلیه می باشند
علائم دیگر شامل تغییر رنگ ادرار و کدر شدن آن، بدبوشدن ادرار، تکرر ادراری، سوزش ادرار و خون در ادرار می باشد. در بچه ها و نوزادان علاوه بر علائم فوق بی حالی و عدم شیرخوردن و عدم مکیدن پستان مادر می تواند علائم عفونت کلیه باشد. در سنین پائین و در بچه ها کاهش وزن و عدم رشد بچه ها می تواند نشانه عفونت کلیه باشد.
آیا عوامل زمینه ای و مستعد کننده عفونت ادراری وجود دارد؟
بله، ۱- کاهش قدرت ایمنی بدن در سرطان ها، ایدز و بیماری های مزمن ۲- برگشت ادراری از مثانه به کلیه ها مخصوصاً در اطفال ۳- وجود انسداد در مسیر خروجی ادرار از کلیه ها به عنوان مثانه در بزرگی پروستات، تنگی مجرای ادرار ، تنگی لوله حالب در محل اتصال آن به کلیه و مثانه ۴- مثانه های عصبی که ادرار فرد کامل خارج نمی شود و به صورت ادرار باقیمانده در مثانه می ماند ۵- حاملگی در خانم ها از عوامل مستعد کننده عفونت کلیه ها می باشد.
در صورت عفونت کلیه ها چکار باید بکنیم؟
در صورت مشاهده تب و لرز، درد پهلو، سوزش و تکرر ادرار، بدبو شدن و تغییر رنگ ادرار بلافاصله به پزشک کلیه و مجاری ادرار مراجعه نمائید تا با درمان به موقع از آسیب به کلیه هایتان جلوگیری نمائید.
درمان
دکتر معالجتان در مراجعه بلافاصله آزمایش و کشت ادرار و خون را درخواست خواهد کرد. مطمئن ترین و بهترین روش درمانی بستری شدن در بیمارستان و تجویز آنتی بیوتیک های تزریقی تا زمان قطع تب و بهبودی علائم می باشد. مصرف مایعات زیاد و تجویز سرم و مسکن و تب بر و استراحت از اقدامات بعدی درمانی است.
اما توصیه های پایانی اینجانب
۱- رعایت بهداشت فردی و جنسی از عوامل بسیار مهم در جلوگیری از عفونت کلیه ها است.
۲- در صورت وجود برگشت ادراری از مثانه به کلیه ها در اطفال حتماً با مراجعه به جراح کلیه و مجاری ادراری و به صورت منظم تحت نظر دکتر خودتان باشید.
۳- عوامل زمینه ای از قبیل سنگ های انسدادی کلیه و تنگی های مادرزادی و اکتسابی کلیه را به موقع درمان کنید.
۴- چکاب منظم هر ۶ ماه کلیه ها و مجاری ادراری را فراموش نکنید.
۵- در صورت مشاهده علائم ذکر شده عفونت کلیه سریعاً به پزشک مراجعه نمائید.
۶- مصرف مایعات و مخصوصاً هر ۲ ساعت یک لیوان آب جهت جلوگیری از عفونت کلیه بسیار کمک کننده است.
۷- در صورت عدم تخلیه مثانه و ادرار باقیمانده بالا حتماً زیر نظر پزشک متخصص کلیه آن را درمان کنید.
- خون را تصفیه، برخی از مواد را حفظ و برخی را دفع می کنند.
- تولید گلبولهای قرمز را تحت نظارت قرار می دهند.
- ویتامین های موثر در رشد را می سازند.
- هورمون های موثر در تنظیم فشار خون را تولید می کنند.
- در تنظیم میزان مواد مغذی ویژه در بدن مانند کلسیم و پتاسیم کمک می کنند.
چگونگی انجام کار کلیه ها
1- خون از طریق یک سرخرگ از قلب به کلیه وارد می شود.
2- خون با گذشتن از میلیون ها صافی کوچک، تمیز می شود.
3- مواد دفعی از طریق میزنای ( حالب) عبور کرده و به عنوان ادرار در مثانه جمع می گردد.
4- خون تصفیه شده از طریق سیاهرگ ها به جریان خون بر می گردد.
5- هنگامی که مثانه پر از ادرار می شود از طریق پیشابراه ادرار از بدن خارج می شود.
کلیه ها هر 24 ساعت جمعاً حدود 200 لیتر از مایعات بدن را تصفیه و به جریان خون بازمی گردانند حدود 2 لیتر مایع به صورت ادرار از بدن دفع می شود در حالی که باقیمانده یعنی حدود 98 لیتر به بدن باز می گردد. ادراری که ما دفع می کنیم تقریباً ظرف مدت 1 تا 8 ساعت در مثانه ذخیره شده است.
بیماری کلیه
اگر چه کلیه ها، عضوهای کوچکی هستند ، ولی از وظایف حیاتی زیادی از جمله تصفیه نمودن مواد زاید و مایعات اضافی از خون را به عهده دارند که در حفظ سلامتی عمومی بدن موثر است. بیماری شدید کلیه، ممکن است منجر به نارسایی کامل آن شود، که نیازمند درمان با دیالیز یا پیوند کلیه برای جلوگیری از مرگ است . اگر چه درمانهای موثری برای بسیاری از بیماریهای کلیه وجود دارد ولی مردم هنوز نمی دانند که بیماریهای کلیه قابل پیشگیری اند.
ده عامل اصلی بیماری کلیه
معمولاً دو علت مهم برای نارسایی کلیه ها( یا مرحله نهایی بیماری کلیه) دیابت( دیابت نوع 2 یا دیابت بزرگسالان) و فشار خون بالا وجود دارد. زمانی که این دو بیماری با درمان مراقبت شوند، بیماری های کلیه مرتبط با آنها می توانند پیشگیری شوند یا سرعت شان کاهش یابد. داروهای موثر زیادی برای درمان فشار خون بالا وجود دارند. علاوه براین، تغییرات سلامت بخش در شیوه زندگی، مانند کم نمودن وزن و ورزش مرتب در مراقبت از فشار خون بالا و حتی پیشگیری از آن موثر است. نظارت دقیق بر قند خون در بیماران دیابتی از سایر مشکلات مانند بیماری کلیه، بیماری کرونر قلب وسکته پیشگیری می کند. زمانی که بیماران دیابتی، همزمان به فشار خون بالا مبتلا شوند، داروهای خاصی که بازدارنده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتنسین نامیده می شوند، برای حفظ عملکرد کلیه ها موثرند. سومین علت اصلی مرحله نهایی بیماری کلیه گلومرولونفریت( بیماریی که به واحدهای تصفیه کننده کلیه بنام گلومرول ، آسیب می رساند) است . در بسیاری از حالات، علت این بیماری ناشناخته است ، اما در برخی موارد ممکن است ارثی باشد یا در اثر عفونت به وجود آمده باشد.
برخی از بیماریهای دیگری که ممکن است بر کلیه اثر بگذارند شامل عفونت ها، سنگ های کلیوی و بیماریهای ارثی، می شوند. استفاده بیش از اندازه قرص های ضد درد یا مصرف مواد مخدر مانند هروئین می تواند به کلیه ها صدمه بزند . برخی از این بیماریها قابل درمان هستند. برخی موارد، درمان می تواند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش و طول عمر را افزایش دهد.
مرحله نهایی بیماری کلیه زمانی رخ می دهد که حدود 90 درصد از عملکرد کلیه از بین برود. افراد مبتلا به نارسایی کلیه ممکن است دچارتهوع، استفراغ، ضعف، خستگی، گیجی، مشکل در تمرکز و از دست دادن اشتها شوند، نارسایی کلیوی با آزمایش خون و ادرار قابل پیشگیری است.
نشانه های هشدار دهنده بیماری های کلیوی و دستگاه ادراری.
1- فشار خون بالا
2- پیدایش خون با پروتئین در ادرار.
3- آزمایش کراتینین خون، بالاتر از 2/1 میلی گرم در دسی لیتر در زنان و 4/1 میلی گرم در دسی لیتر در مردان(کراتینین ماده دفعی است که توسط کلیه های سالم از خون خارج می شود. ) در بیماریهای کلیوی ، سطوح کراتینی در خون ممکن است افزایش یابد.
4- تکرار ادرار به ویژه در شب .
5- مشکل در ادرار کردن یا ادرار درد آور.
6- تورم در چشم ها، تورم دست ها و پاها به ویژه در کودکان